Documentatiecentrum - Geschiedenis

De Franse periode in de geschiedenis van België is het tijdvak 1794 - 1815.

Franse Revolutionaire Oorlogen

In 1792 verklaarde Frankrijk aan Oostenrijk de oorlog en begon de Eerste Coalitieoorlog. 40.000 man Franse troepen, waaronder 2500 vluchtelingen uit de Oostenrijkse Nederlanden en het prinsbisdom Luik, waren in november 1792 (Slag bij Jemappes) een eerste maal waren binnengevallen en na vier maanden weer verdreven (Tweede slag bij Neerwinden). De Oostenrijkse keizer Frans II vierde zelfs nog een Blijde Inkomst in Brussel op 24 april 1794 (naar wat later zou blijken de laatste). Maar bij een tweede invasie behaalden de Franse revolutionaire troepen in juni 1794 met de Slag bij Fleurus een duurzame overwinning op de Oostenrijkers. Pichegru veroverde Vlaanderen en Brabant en Jourdan Luik en de linker Rijnoever. Het inlijven en plunderen van België door een antiklerikale republiek, vuurde het patriottisme, eerder in 1790 opgevlamd tijdens de korte periode van de Verenigde Nederlandse Staten, opnieuw aan.

Boerenkrijg

Brussel werd tijdens de Franse bezetting gedegradeerd tot de hoofdplaats van het Dijledepartement (Département de la Dyle). Tot de oprichting van het Eerste Consulaat in 1799 betekende de bezetting voor de Zuidelijke Nederlanden een economische ramp: zo werd de haven van Antwerpen lamgelegd en steeg de belastingdruk aanzienlijk. In 1797 werd de universiteit van Leuven gesloten, kerken geplunderd, kloosterordes ontbonden en geestelijken vervolgd.[1] De Brusselse stadsbevolking liep van 74.000 in 1792 terug tot 66.000 in 1799. Zo'n 800.000 mensen zouden de gewesten ontvlucht zijn.[1] De draconische economische maatregelen, de dienstplicht, de drastische inperking van de taalvrijheid en de openlijke jacht op de Kerk, zetten vooral bij de Vlaamse boeren (de brigands) kwaad bloed en leidden tot een opstand tegen de Franse bezetter (de sansculotten), met als leuze Voor outer en heerd. Deze Boerenkrijg bracht Brussel in 1798 in een staat van beleg.
De opstand eindigde op 5 december 1798 toen het boerenleger op Ter Hilst (bij Hasselt) werd verslagen. Er volgde een strenge repressie waarbij de meeste leiders werden terechtgesteld.

Napoleon

Daarentegen ging er van het langdurig en verzoenend bewind van Napoleon Bonaparte vanaf 1799 een assimilerende kracht uit. Maar op het einde van zijn regering droegen zijn conflict met de Katholieke Kerk, zijn nederlagen en de economische crisis weer bij tot de versterking van een nationaal bewustzijn bij de elite. In dit bewustzijn was het provinciale element nu op de achtergrond gedrongen. Het Franse woord Belgique had sinds de Brabantse Revolutie het woord Nederlanden verdrongen (feitelijk betekent het hetzelfde). De publieke opinie eiste het behoud van de Belgische eenheid, en legde er zich bij neer dat dit gebeurde binnen het bestuurlijk tweeledige Verenigd Koninkrijk (der Nederlanden).

Invloed van de inlijving

Achteraf zou blijken dat de inlijving bij het revolutionaire Frankrijk een denationalisatie van de linkse stroming (liberalisme, later socialisme) had veroorzaakt. Niet dat die hun Belgische bewustzijn zouden verloren hebben. Maar het moderne element in het nationale bewustzijn sinds de Romantiek, dat de volkstaal een essentiële grondslag is van nationaliteit, namen zij niet aan, in tegenstelling tot de liberalen en socialisten van elders. Zonder die inlijving zou er in België mogelijk geen groter communautair probleem ontstaan zijn dan in Zwitserland.
Reeds vóór de definitieve nederlaag van Napoleon I in Waterloo, besloten de geallieerden op het Congres van Wenen (1815) een gordel van bufferstaten rond Frankrijk aan te leggen. Met dit doel werden de (vroegere) Zuidelijke Nederlanden opnieuw met de (vroegere) Verenigde Provinciën versmolten.

Bron: Wikipedia

• Gesneuvelde soldaten uit Groot-Kampenhout in het leger van Napoleon.